مدت زمان مطالعه 5 دقیقه

فیزیوتراپی در آسیب تروماتیک مغزی (TBI): گام به گام تا بازگشت توانایی‌ها

مقدمه

آسیب تروماتیک مغزی (Traumatic Brain Injury - TBI) نوعی آسیب عصبی شدید است که به دنبال ضربه یا فشار به جمجمه رخ می‌دهد و می‌تواند عملکرد حرکتی، تعادلی، حسی و شناختی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. فیزیوتراپی یکی از کلیدی‌ترین ارکان توانبخشی بیماران مبتلا به TBI است.

چرا فیزیوتراپی برای بیماران TBI حیاتی است؟

بیماران TBI اغلب دچار علائمی مثل:

ضعف یا فلج در یک یا چند اندام

اختلال در تعادل و راه رفتن

کاهش دامنه حرکتی مفاصل

اسپاستیسیته (افزایش غیرطبیعی تون عضلات)

اختلالات وضعیتی و دردهای عضلانی

می‌شوند. فیزیوتراپیست با طراحی یک برنامه‌ی درمانی اختصاصی، به بازیابی عملکرد فیزیکی، بهبود تحرک و جلوگیری از عوارض ثانویه کمک می‌کند.

اهداف اصلی فیزیوتراپی در بیماران TBI

۱. بهبود حرکت و تحرک

• تمرینات تخصصی برای افزایش دامنه حرکتی، قدرت عضلانی و بهبود هماهنگی حرکات طراحی می‌شود.

۲. بازآموزی تعادل و راه رفتن

• استفاده از تکنیک‌هایی مثل تمرینات تعادل، راه‌رفتن روی سطوح مختلف، تمرینات ثبات مرکزی و استفاده از وسایل کمکی.

۳. کاهش اسپاستیسیته و پیشگیری از دفورمیتی

• ماساژ درمانی، کشش عضلات و استفاده از تکنیک‌های مهاری (inhibitory) به کاهش تون غیرطبیعی عضلات کمک می‌کند.

۴. بهبود عملکرد اندام فوقانی و تحتانی

• تمرینات عملکردی جهت بازگشت توانایی استفاده از دست‌ها و پاها در فعالیت‌های روزمره مانند گرفتن اشیا، بالا رفتن از پله، یا ایستادن مستقل.

۵. آموزش خانواده و مراقبین

• آموزش نحوه جابه‌جایی بیمار، تمرینات خانگی و ایجاد محیط ایمن از دیگر وظایف فیزیوتراپیست در این مسیر است.

درمان مرحله‌ای فیزیوتراپی در TBI

1. مرحله حاد:

تمرکز روی پیشگیری از زخم فشاری، حفظ دامنه حرکتی و شروع تمرینات پسیو.

     2. مرحله تحت حاد:

فعال‌سازی عضلات، تمرینات اکتیو و آموزش فعالیت‌های عملکردی ساده.

     3. مرحله مزمن:

تمرکز روی بازگشت به استقلال، فعالیت‌های روزمره، تمرینات تعادل و استقامت.

نتیجه‌گیری

فیزیوتراپی یکی از ارکان اصلی در بازتوانی بیماران دچار آسیب تروماتیک مغزی است. مداخله‌ی زودهنگام و برنامه‌ریزی شده، نه‌تنها کیفیت زندگی بیمار را افزایش می‌دهد بلکه از عوارض جبران‌ناپذیر بعدی نیز جلوگیری می‌کند. هماهنگی تیم درمانی شامل فیزیوتراپیست، کاردرمانگر، گفتاردرمانگر و پزشک متخصص، کلید موفقیت در توانبخشی TBI است.